Deze tekst stond op een tasje dat ik kreeg in een boekenwinkel. Het zette mij aan het denken. Wat doet een kat en hoe denkt een kat? Aangezien er drie van dit soort gezellige pluizenbollen bij ons thuis rondlopen, heb ik hier wel enige ervaring mee. Wat deze katten zoal doen? De jongste, Xena, is een kitten, die rent enthousiast achter van alles en nog wat aan. Blaadjes, speeltjes, andere katten en insecten. De oudere kat, Piep, is 8 jaar. Officieel een senior maar nog behoorlijk actief voor zijn leeftijd. Af en toe speelt hij met de kitten of verdedigt hij zijn territorium tegen indringers en hij schijnt zelfs de hond van de buren af en toe te pesten. Verder waardeert Piep het ook als hij gewoon rustig ergens kan liggen en een beetje geaaid kan worden. De koningin van dit stel is Beau, met haar 14 lentes echt niet meer jong te noemen. Beau gedraagt zich dan ook naar haar leeftijd. Ze zoekt vooral een plekje om lekker te liggen. Ze wil af en toe een beetje met ons kroelen, maar vooral wil ze toch rust.
Wat ze denken is wat moeilijker in te schatten, maar volgens mij denken ze vooral “vind ik wat er nu gebeurt leuk of interessant?” Zo niet, dan laten ze dat blijken. Ik heb al menige kras opgelopen omdat de katten het niet eens waren met de pillen die zij moesten slikken.
Accountants en katten
Ik snap dat niet elke accountant dol is op katten, maar we kunnen wel wat van ze leren. Ik heb nog nooit gezien dat mijn katten te druk voor iets waren. Ze hebben altijd alle tijd om leuke dingen te doen. De grootste stress die Xena heeft, is besluiten met welk speeltje ze nu weer gaat spelen en Beau maakt zich vooral zorgen over waar ze vandaag gaat slapen. Het enige waar ze zich druk over maken is eten en dan vooral het eten wat ze lekker vinden maar niet (genoeg) krijgen. Maar ja, eten is dan ook een eerste levensbehoefte.
Als (assistent) accountant heb je heel wat meer om je zorgen over te maken. Je werkt, doet een studie en hebt daarnaast ook nog een privéleven. Constant probeer je een balans tussen die drie te vinden en vaak schiet er dan iets bij in. Colleges worden niet consequent gevolgd, sporten lukt niet altijd meer en zeven dagen per week een gezonde maaltijd bereiden is helemaal een illusie. De uitkomsten van het onderzoek van Marlies de Vries en Bas Herrijgers1 verbazen mij dan ook niet. Jonge (bijna) accountants hebben het druk, durven niet te klagen en kunnen slecht nee zeggen. Helaas is dit in de 10 jaar dat ik in de accountancy rondloop niet veranderd.
De studie
Zonder verplichte aanwezigheid waren zelden al mijn klasgenoten aanwezig. Ooit heb ik zelfs een college gevolgd waar in totaal drie studenten aanwezig waren. Altijd had men het te druk, moest er nog wat worden afgemaakt, of had een student gewoon geen zin. En ik zie het nu ook, nu ik zelf voor de klas sta. In nog geen enkel college zijn al mijn studenten aanwezig geweest, met een dieptepunt van slechts 5 studenten een aantal weken geleden. Drie van deze studenten moesten een presentatie houden en hadden daarom geen keus. En ik snap ook wel dat studenten niet komen. Het is een hele week prachtig weer en jij zit van 8 tot 18 (of nog later) in een kantoorgebouw. Je hebt volgende week een tentamen en leren voor dat ene tentamen gaat dan toch voor leren in een klaslokaal voor een tentamen dat pas over een maand is. Zo leef je een beetje van tentamen naar tentamen, om in de zomervakantie eindelijk wat rust te hebben. Ook al worden er steeds meer studieactiviteiten gepland in de zomer. Soms leef je als student van vakantie tot vakantie.
Wat kan jij doen?
Het is tijd voor actie, zowel van werkgevers als werknemers.
Als werkgever
Het klinkt misschien wat belerend, maar het is goed om in het achterhoofd te houden dat als een medewerker nog studeert, de studietijd niet beperkt is tot twee keer drie uur op vrijdag. Ik heb wel eens uitgerekend dat ik met werk en studie gemakkelijk aan de 45 tot 50 uur per week zat, zonder overwerk. Als ik dan lees dat studenten, zeker bij grotere kantoren, 60 uur per week werken, ja dan kun je er niet nog zo’n 20 uur studie per week bij doen. Dan kom je op 80 uur.
In Nederland hebben we de arbeidstijdenwet2 die stelt dat voor een periode van maximaal 4 weken gemiddeld niet meer dan 55 uur per week mag worden gewerkt. Voor een periode van 16 weken is dit 48 uur per week gemiddeld. Ik weet dat studie niet gezien wordt als werk, maar echt ontspanning kun je het ook niet noemen. Deze regels zijn er niet voor niets. Dit is omdat mensen vrije tijd nodig hebben om te ontspannen, tot rust te komen. Ik denk dat een student die naast zijn studie meer dan 4 keer 8 uur per dag moet werken, niet voldoende rust krijgt. Ik zou je als werkgever willen aanraden om hiermee rekening te houden en je studerende medewerkers niet te vragen (om het woord “eisen” maar niet te gebruiken) om structureel over te werken.
Ook voor de kwaliteit van de werkzaamheden is het belangrijk dat medewerkers scherp zijn. Stel voor studerende medewerkers bijvoorbeeld een maximum aantal werkuren per week in. Stuur medewerkers desnoods naar huis. Praat over werkdruk met medewerkers. Vraag wat zij vinden van de werkdruk. Let op signalen dat het iemand te veel wordt. Ik realiseer me dat in accountantsland altijd sprake is geweest (en waarschijnlijk ook zal blijven) van een voorjaarspiek die tot tijdelijke overbelasting leidt. In een aantal gevallen wordt de overbelasting verergerd door onvolkomenheden in de planning in het voorafgaande najaar, wat zijn tol eist in het voorjaar. In een aantal andere gevallen kan de voorjaarspiek mogelijk ook worden opgevangen met een flexibele schil. Als de oorzaak van een planningsprobleem aan de zijde van de cliënt ligt, kan er meer naar de cliënt worden terug gelegd. En er zijn vast meer creatieve oplossingen te bedenken.
Als werknemer/student
Maar ook als (bijna) accountant kan je iets doen. Geef (tijdig) je grenzen aan. Ga gewoon eens op tijd naar huis, zet je werktelefoon uit en doe eens wat leuks. Ga vrijdag naar de colleges ook al vraagt je werkgever of je komt werken. Die opleiding doe je voor jezelf (en in-the-end heeft de werkgever er ook baat bij als je snel door je opleiding fietst) en kost veel meer tijd als je veel examens moet herkansen dan wanneer je in één keer slaagt.
En ik snap dat het eng is om tegen je werkgever in te gaan en ik heb dat zelf ook niet altijd durven doen. Je bent bang om je baan te verliezen en die baan heb je toch echt nodig voor die studie. Gelukkig lees ik regelmatig op bijvoorbeeld accountant.nl artikelen over het tekort aan financiële professionals. Er zijn banen genoeg. Kom voor jezelf op, want niemand anders zal het doen.
De balans
We zullen allemaal ons best moeten doen om de grote uitstroom van medewerkers tegen te gaan en het beroep aantrekkelijk te houden voor jongeren. Kantoren moeten duidelijk maken dat de studie en het privéleven van de studenten er ook toe doen en medewerkers moeten leren nee te zeggen. Ik hoop en verwacht dat op die manier de uitstroom van young profs kan worden tegen gehouden.
Uiteindelijk gaat het allemaal om het vinden van de juiste balans en het stellen van grenzen. Een kat die het ergens niet mee eens is, zal dit laten blijken door te sissen, krabben of bijten. Niet omdat hij ons niet lief vindt, maar omdat hij het niet eens is met wat wij doen. Misschien moeten medewerkers in de accountancy leren om van zich af te bijten, figuurlijk dan. Niet omdat ze het niet eens zijn met de werkgever, maar omdat ze af en toe moeten laten zien waar de grenzen liggen. Dit betekent niet dat zij hun “baasje” niet waarderen.
Vera Bik MSc. RA
15 juni 2018
- https://www.nyenrode.nl/docs/default-source/pdf-newsroom/rapport-nbu—nba-yp—opvattingen-over-het-accountantsberoep-mei-2018.pdf
- https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/werktijden/vraag-en-antwoord/wat-is-er-wettelijk-geregeld-voor-mijn-werktijden
