Ik houd van duidelijkheid. Iets mooi verbloemen en hopen dat iemand de hint snapt werkt gewoon niet bij mij. Ik houd ook van regels. Ik vind het dan ook fijn dat – nu ik zwanger ben – gewoon duidelijk is wat ik niet mag eten zoals: rauwe vis of vlees, rauwe kiemgroente en rauwmelkse kaas. Als veganist zit je dus redelijk safe als het gaat om eten. Deze duidelijke regels maken het voor mij gemakkelijk om te beslissen of ik iets mag eten of niet. Met een broodje kroket zit ik meestal wel goed, maar een broodje brie is een risico.
In de accountancy hebben we ook veel te maken met regels. Sommige zijn heel erg duidelijk, zoals de grens voor de controleplicht. Eén euro (wat betreft balanstotaal en omzet) erboven en je bent middelgroot. Andere regels zijn wat minder duidelijk. Vraag tien accountants om de materialiteit van Shell te bepalen en je krijgt tien verschillende antwoorden. Eén van mijn favoriete stukjes regelgeving is de principle-based VGBA. Maar ook deze regelgeving is niet altijd even duidelijk. Soms zou ik willen dat er gewoon stond wat wel mag en wat niet, want wat de ene accountant acceptabel vindt, is voor de andere volstrekt onacceptabel. Als er verschil van inzicht over bestaat, loop je toch het risico om naar Amsterdam of Zwolle te moeten. Toch is het helaas niet mogelijk om elke situatie te voorzien en vast te leggen in wet- en regelgeving. En ergens is het ook best fijn dat er ruimte bestaat voor professionele oordeelsvorming.
Bij (vrijwel) elk dilemma dat je als accountant tegenkomt, grijp je terug op de VGBA. Zo gaat deze week het dilemma in de dilemma app van het NBA over werving en selectiei. Kort gezegd is het dilemma als volgt: als je toevallig (in dit geval in de trein) op het scherm bij een werving en selectie bureau de NAW gegevens ziet van een kandidaat die geschikt is voor de functie waarvoor u ook een vacature heeft, wat doet u dan? De vier opties die het NBA aanreikt zijn:
- U zoekt de kandidaat op via LinkedIn en benadert hem zo snel mogelijk;
- U wijst uw medereiziger op het feit dat hij persoonlijke gegevens niet afschermt en doet verder niets met uw kennis;
- U belt op naar het wervings- en selectiebureau en zegt dat u deze kandidaat zeer graag wilt spreken;
- Anders, namelijk…
Optie 1 is heel verleidelijk. We zitten in een markt met krapte. De vraag naar financiële professionals, zoals accountants, is hoog en de concurrentie moordend. Jij kunt er niks aan doen dat iemand deze gegevens niet afschermt. Dit is misschien niet heel ethisch, maar de pakkans is klein en er is nergens een expliciet verbod op het gebruiken van deze informatie.
Optie 2 is een stuk vriendelijker. Ik zou het persoonlijk ook niet fijn vinden als iedereen mijn CV en NAW gegevens kon zien, wie weet wat ermee gebeurt en het is tevens een schending van de AVG. Hoewel je natuurlijk niet verplicht bent om zo’n schending te melden aan de medereiziger is het natuurlijk wel zo netjes.
Optie 3 is een goede oplossing voor het bedrijf zelf, maar hierbij mis ik wel dat iedereen de persoonsgegevens in kan zien van deze kandidaat.
Optie 4 zou voor mij een combinatie van optie twee en drie zijn. Ik zou de medereiziger aanspreken op het feit dat ik die informatie kan zien en aangeven dat mijn bedrijf interesse heeft in deze kandidaat. Op die manier krijgt u toch wat u wilt maar dan wel via de juiste weg.
Welke optie uiteindelijk goed is, hangt dus af van de accountant zelf. Dat optie 1 niet integer is, daar kunnen de meeste mensen zich wel in vinden. Optie 3 zullen de meeste accountants vermoedelijk nog wel integer vinden, maar het feit dat je niets doet aan het schenden van de AVG vind ik persoonlijk niet integer. Dit terwijl een ander misschien vindt dat het de verantwoordelijkheid is van de medewerker zelf.
Nu is voor alle opties hierboven wat te zeggen, omdat er nergens een uitdrukkelijk verbod op deze situatie is vastgelegd. Maar dat kan ook niet. Want stel, we leggen vast dat als je toevallig de NAW gegevens van een potentiele kandidaat ziet, je deze niet voor eigen gewin mag gebruiken, dan hebben we nog niet de situatie besproken waarin je toevallig de persoon zelf ziet (omdat deze in een koffietentje met de recruiter zit te praten) of de situatie dat je één en ander opvangt in een telefoongesprek.
Hoeveel ik ook houd van duidelijke regels die niet multi-interpretabel zijn, de VGBA is goed zoals die is. Het biedt handvaten om moeilijke beslissingen gemakkelijker te maken en goed te onderbouwen. En hoewel dit nu met name wordt gedaan door trainees, voor wie de dilemma’s in de dilemma app eigenlijk bedoeld zijn, denk ik dat ook veel accountants baat bij kunnen hebben om wat vaker terug te grijpen op de VGBA. Temeer in moeilijke situaties waarin ze niet zeker zijn over wat te doen, want daar hebben we die regelgeving uiteindelijk voor.
15 februari 2019
Vera Bik MSc RA
